गेल्या काही दिवसांपासून मीडिया फ्लूच्या लसीवर चर्चा करीत आहे. बालरोग तज्ञ असल्याने फ्लूच्या लसांविषयी बरेच चौकशी केली जाते. तर या ब्लॉग पोस्टमध्ये आम्ही फ्लूच्या लसविषयी चर्चा करीत आहोत आणि त्याबद्दलच्या प्रश्नांचा अर्थ सोडवण्याचा प्रयत्न करू. मला आशा आहे की फ्लूची लस आणि कोविड -१ बद्दल तुमच्या मनातल्या बहुतेक शंका दूर होतील.
इन्फ्लूएन्झा किंवा फ्लू विषयी
ज्यांना सामान्य माणसाच्या भाषेत फ्लू म्हणतात, हा एक संसर्गजन्य रोग आहे. हा एक रोग आहे जो इन्फ्लूएंझा विषाणूच्या संसर्गामुळे होतो. यापूर्वी आम्ही इन्फ्लूएन्झा विषाणूंमुळे होणारा स्वाइन फ्लूचा आजार पाहिला आहे.
तेव्हापासून इन्फ्लूएंझा लस सुरू केली गेली आणि ती सध्या वापरली जाते.
फ्लू कसा पसरतो?
फ्लू आणि कोविड रोगाचा प्रसार समान आहे. जेव्हा संक्रमित व्यक्ती, जीला लक्षण असू शकतात किंवा नसतातहि श्वास घेते, बोलते, शिंकतात किंवा खोकला असतो तेव्हा विषाणूची हवेत हवा पसरते.
जेव्हा संवेदनशील व्यक्ती किंवा मुलाचा संपर्क त्या टिपीच्या संपर्कात आला आणि हे हवेतील थेंब स्वासावाटे आत घेते तेव्हा त्याला किंवा तिला संसर्ग होऊ शकतो.
तसेच जर त्या पृष्ठभागावर आणि ज्या वस्तूंवर विषाणूचे अस्तित्व आहे ते हातांनी हाताळले गेले आणि ते हात चेहरा किंवा डोळ्याच्या संपर्कात आला तर त्या व्यक्तीस संसर्ग होऊ शकतो.
कोविड आणि इन्फ्लूएन्झा विषाणूचा प्रसार करण्याची पद्धत उल्लेखनीयपणे समान आहे. एक संसर्गित व्यक्ती संपर्कात येणा-या बर्‍याच लोकांमध्ये हा विषाणू पसरवू शकतो.
फ्लूची
लक्षणे फ्लूची लक्षणे कोविड या आजाराची सारखीच आहेत. ते खालीलप्रमाणे आहेत:
- सर्दी: इन्फ्लूएंझा विषाणूचा उष्मायन कालावधी काही तासांचा आहे. याची लक्षणे म्हणजे सर्दी प्रमाणे नाक बंद पडणे, नाक वाहणे, शिंका येणे.
- खोकला: हे फ्लूचे सामान्य लक्षण देखील आहे. खोकला निकोरडा असू शकतो किंवा कफ पडण्याशी संबंधित असू शकते.
- ताप: हे फ्लूचे सामान्य लक्षण आहे. हे सुरुवातीच्या काळात सौम्य आणि नंतर जास्त असू शकतो. कधीकधी हे थंडी वाजून येणे असू शकते.
- श्वास घेताना त्रास होणे: इन्फ्लूएन्झाच्या काही रूग्णांना अशा प्रकारचे गंभीर संक्रमण होते जेव्हा ते न्यूमोनिया सारखे असू शकतात. या रुग्णाला श्वास घेण्यास त्रास होऊ शकतो. लहान मुलांमध्ये श्वास घेण्याच्या अडचणीचे मूल्यांकन मुलांमध्ये श्वासोच्छवासाचे नमुना पाहून केले जाऊ शकते. मुलांमध्ये श्वास घेण्यास त्रास होणे छातीचे आत जाणे आणि श्वास घेताना छातीत आणि ओटीपोटात हालचाल वाढवते.
- काही टक्के मुलांना खूप गंभीर संक्रमण होते आणि यामुळे त्या मुलांमध्ये मृत्यू ओढवू शकतो
- काही मुले थकवा, अशक्तपणा, उलट्या आणि जुलाब यासारखी लक्षणे देखील दर्शवितात.
जर आपण ही सर्व लक्षणे वाचली तर ते कोविड -१ संसर्गासारखे लक्षणीय आहेत. चाचणी झाल्याशिवाय कोविड शोधण्याचा कोणताही मार्ग नाही.
कोविड ची लक्षणे
त्या व्यतिरिक्त कोविड मध्ये काही अतिरिक्त लक्षणे देखील आहेत. मुलांमध्ये कोविड मध्ये संसर्ग होण्याची थोडी टक्केवारी ही एक गंभीर रोग बनवते. त्या मुलांना ऑक्सिजन आणि व्हेंटिलेटर आवश्यक असू शकते. कोविडच्या संक्रमणामुळे काही लहान मुलांचा मृत्यू होतो.
अतिरिक्त कोविड या आजारामध्ये मुलांमध्ये एम-आयएससी सारखी आणखी एक गुंतागुंत आहे. कोविड गुंतागुंत झाल्यास बहु अवयव निकामी म्हणून सादर होऊ शकतो.
चाचणी सुविधा
कोविड आणि इन्फ्लूएंझा संसर्गाची लक्षणे लक्षणीयरीत्या समान आहेत. वरवर दोन्ही रोग समान असतात. चाचणी झाल्याशिवाय कोविद आहे कि इन्फ्लुएंझा हे सांगता येत नाही. .
कोविड रोगाचे निदान करण्यासाठी घेण्यात आलेल्या चाचण्या म्हणजे जलद प्रतिजैविक चाचणी आणि आरटी-पीसीआर चाचणी. या चाचण्या महाग आहेत आणि सर्वांसाठी उपलब्ध नसू शकतात. .
शिवाय जेव्हा आपण चाचणी केंद्रास भेट देता तेव्हा गर्दी असते आणि यामुळे संसर्ग होण्याचा धोका वाढू शकतो.
कोविड च्या दुसऱ्या लाटेमध्ये बऱ्याच ठिकाणी टेस्ट उपलब्ध नव्हत्या, कारण त्यांची मागणी वाढली होती.
उपचार सुविधा
अद्याप कोविड संसर्गाच्या उपचारासाठी मुलांना विशिष्ट औषधे उपलब्ध नाहीत. कोविड संसर्गाचा उपचार मुलांमध्ये सामान्य सर्दी आणि खोकला म्हणून केला जातो.
ज्या मुलांना तीव्र स्वरुपाचा त्रास झाला आहे त्यांना स्टिरॉइड्स आणि रक्त गोठवण्या पासून वाचविणारी औषधे तसेच ऑक्सिजन आणि व्हेंटिलेटर चा उपयोग करावा लागतो. जे मुले एम-आयएससी म्हणून सादर करतात त्यांना आयव्हीआयजी (IvIg) आणि स्टिरॉइड्स ची आवश्यकता असते.
कोविड संसर्गाच्या दुसर्‍या लहरीमध्ये आम्हाला उपचारांच्या सुविधांची तीव्र कमतरता भासली आहे. औषधांचा अभाव आणि ऑक्सिजनच्या कमतरतेमुळे बर्‍याच रुग्णांचा मृत्यू झाला.
फ्लू शॉट कोविड प्रतिबंधित करते?
स्पष्टपणे सांगायचे तर, इन्फ्लूएंझा लस कोविड या आजारापासून बचाव करत नाही. कोविड -१ हा एक पूर्णपणे वेगळा आजार आहे आणि नवीन कोरोनाव्हायरसमुळे होतो. इन्फ्लूएन्झा हा आजार इन्फ्लूएन्झा व्हायरसमुळे होतो.
हे दोन रोग समान नाहीत आणि ते दोन भिन्न रोग आहेत.
फ्लू शॉट कोविड साथीच्या आजारात मदत करेल?
फ्लू शॉट कोविड चा संसर्ग रोखत नाही परंतु तो कोविड साथीच्या रोगाचा अप्रत्यक्षरित्या मदत करेल.
पावसाळ्यात आणि हिवाळ्यात भारतातील मुलांना फ्लू आणि इतर अनेक आजारांनी ग्रासले आहे.
मान्सूनच्या हंगामात फ्लू आणि इतर संसर्गजन्य रोगांच्या उपचारांवर भारतातील आरोग्य यंत्रणा ओव्हरलोड असते.
जर एखाद्याला फ्लू झाला तर दोन्ही आजारांची लक्षणे समान आहेत. आपल्याला कोविड चा संसर्ग चाचणीने ओळखावा लागेल. फ्लूचा साथीचा रोग आला तर चाचणी सुविधा तीव्र टंचाई या स्थितीत येतील.
तर फ्लूची लस मुलांना आणि इतर लोकांना रोगप्रतिबंधक लस टोचण्यामुळे चाचणी सुविधा आणि आरोग्य सेवांच्या सुविधेवरील भार कमी होईल.
फ्लू शॉट्स कोविड साथीच्या साथीच्या रोगात आपल्याला कशी मदत करतात?
वरील परिच्छेदात कोविड साथीत फ्लू लसच्या फायद्यावर चर्चा केली आहे. हे आपल्यासाठी काही फायदे प्रदान करेल ज्यात आपल्याला स्वारस्य असू शकते.
फ्लूच्या लसांमुळे इन्फ्लूएन्झाचा प्रादुर्भाव 70 ते 90% पर्यंत कमी होतो.
इन्फ्लूएंझा च्या घटत्या घटनेसह, आपल्याला वारंवार बालरोगतज्ञ यांना भेट देण्याची आवश्यकता नसते. दवाखाने किंवा रूग्णालयात भेटी कमी केल्या जातात.
फ्लूची लसीकरण अनावश्यक अँटिबायोटिक्स चा वापर देखील कमी करते कारण फ्लूचा प्रादुर्भाव कमी होतो.
जर इन्फ्लूएन्झा लस फ्लूचा प्रादुर्भाव कमी करते तर मुलांच्या आजारामुळे पालकांचे कार्य दिवस गमावले जात नाहीत.
जर आजारी पडणार्‍या मुलांची वारंवारता कमी केली तर त्यांची वाढ चांगल्या प्रकारे होते.
फ्लूच्या लसीसाठी सध्याच्या शिफारशी काय आहेत?
हे कोविड संसर्ग प्रतिबंधित करत नसले तरी फ्लूची लस इन्फ्लुएन्झा रोग टाळण्यासाठी सुचविली जाते.
इन्फ्लुएंझा लस स्वाइन फ्लू रोगापासून वाचवते.
5 वर्षापेक्षा कमी वयाच्या मुलांमध्ये स्वाइन फ्लू आणि इन्फ्लूएंझा जास्त तीव्रतेचा होतो.
या वयोगटातील मुलांमध्ये मृत्यूची शक्यता सर्वाधिक आहे.
सध्या फ्लूची लस 6 आणि 7 महिन्यात दिली जाते आणि नंतर वर्षाच्या 5 वर्षापर्यंत दरवर्षी एक डोस दिला जातो.
या लसीमुळे ज्यांचे वय 5 वर्षांपेक्षा जास्त आहे आणि ज्यांना ही लस घ्यायची आहे त्यांना देखील फायदा होतो.
अशा लोकांसाठी देखील ही लस शिफारस केली जाते त्यांना फ्लूच्या रूग्णांच्या संपर्क येण्याची शक्यता आहे.
फ्लू लस वेळापत्रक काय आहे?
जसे आपण चर्चा केली आहे की फ्लूची लस ज्यांना वयाच्या 6 महिन्यांपेक्षा जास्त आहे त्यांना दिली जाऊ शकते.
वयाच्या 6 महिन्यांत वयाच्या 7 महिन्यांत फ्लूच्या लसचा डोस आणि नंतर वर्षाकाठी एक डोस इन्फ्लूएन्झा लससाठी शिफारस केलेले वेळापत्रक आहे.
फ्लू शॉट्स डोस?
फ्लू साठी भारतीय बाजारपेठेत उपलब्ध असलेल्या बहुतेक लस 0.25 मिलीलीटर 3 वर्षांपेक्षा कमी व तीन वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या मुलांना 0.5 मिली दिली जातात.
सध्या इंजेक्टेबल लस बाजारात उपलब्ध आहेत आणि इंजेक्शनद्वारे दिली जातात.
फ्लूच्या लसीचे दुष्परिणाम काय आहेत?
फ्लूच्या लसीचे दुष्परिणाम सामान्यत: सौम्य असतात आणि ते खालीलप्रमाणे:
- ताप
- डोकेदुखी
- शरीरावर वेदना
- इंजेक्शन दिल्याच्या जागी दुखणे
- सांधेदुखी.
- कधीकधी उलट्या आणि जुलाब.
काही लोक लसीची ऍलर्जी असल्यास त्यास अ‍ॅनाफिलेक्टिक प्रतिक्रिया आणि एलर्जीची प्रतिक्रिया संभवतात.
दुष्परिणाम अपेक्षा लसीचे फायदे बरेच जास्त आहेत.
फ्लूची लस कुणी घेऊ नये?
जर आपल्याला लसीच्या कोणत्या घटकाशी ऍलर्जी असेल किंवा आपल्याला यापूर्वी लस देऊन अ‍ॅनाफिलेक्टिक प्रतिक्रिया मिळाली असेल तर आपण ही लस घेऊ नये.
या परिस्थिती समाजात अत्यंत दुर्मिळ आहे.
फ्लूची लस घेण्यापूर्वी कोणत्या खबरदारीची आवश्यकता आहे?
फ्लूची लस घेण्यापूर्वी आपण कोणती खबरदारी घ्यावी ते खालीलप्रमाणे आहेः
- आपण आपल्या डॉक्टरकडे जात असताना लसीकरण कार्ड सोबत घ्या.
- आपल्याला काही आजार असल्यास डॉक्टरांना सांगा.
- आपल्याला एखाद्या गोष्टीची अलर्जी असल्यास आपण आपल्या डॉक्टरांना सांगावे.
- आपण कोणत्याही आजारावर उपचार घेत असल्यास आपण आपल्या डॉक्टरांना सांगावे.
- आपण आधीपासूनच दुष्परिणामांची चर्चा केली पाहिजे.
- आपण आधीपासूनच दुष्परिणामांच्या उपचारां विषयी चर्चा केली पाहिजे.
कोणत्या प्रकारचे फ्लू लस उपलब्ध आहेत?
सध्या आपल्याकडे फ्लूच्या अनेक ब्रॅण्ड्स च्या लस उपलब्ध आहेत. सध्या भारतात बहुतेक लास इंजेक्शन ने दिल्या जातात.
फ्लूच्या लसीचे इंजेक्शन करण्यायोग्य प्रकार निष्क्रिय लस आहेत. त्यांच्यामध्ये निष्क्रिय स्वरुपात समान विषाणूचा वास्तविक विषाणू असतो.
निष्क्रिय लस एकतर त्रिगुणी किंवा चतुर्गुणीं असतात. त्रिगुणी लस स्वस्त असतात आणि त्यामध्ये विषाणूचे फक्त तीन प्रकार असतात. चतुर्गुणीं लस ही थोडीशी महाग असून त्यात निष्क्रिय व्हायरस चे चार प्रकार आहेत.
चचतुर्गुणीं लस त्रिगुणी लसांपेक्षा अधिक कार्यक्षम असल्याचे दिसून येते.
Very informative, Thx